Co czują owady? - wywiad z dr Jackiem Francikowskim

Zapraszam na ósmy odcinek podkastu Radio Warroza. Moim gościem jest neurobiolog, etolog, badacz owadów, lider Zespołu Fizjologii i Etologii Owadów Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Nauk Przyrodniczych na Uniwersytecie Śląskim: dr Jacek Francikowski. Rozmawiamy o badaniach na owadach i co dzięki nim wiemy na temat ich swoistego odczuwania i zachowania.

Poruszamy temat etyki badań nad owadami, różnic pomiędzy owadami a kręgowcami w budowie i działaniu układu nerwowego. Zastanawiamy się nad tym czy owady mają świadomość, samoświadomość oraz czy odczuwają ból i przyjemność. Czy owady społeczne mają bardziej scentralizowany mózg? Czy owady są prostsze od kręgowców? A może mają swoje owadzie narkotyki? Zapraszam na tę, moim zdaniem, arcyciekawą rozmowę i fascynujący świat wiedzy na temat etologii i neurobiologii owadów, okraszonej nutką filozofii przyrody oraz niesamowitych dźwięków jakie wydają owady.

Druga część rozmowy w odcinku "Kilka pytań o ewolucję". Posłuchaj także odcinek w "W sieci superorganizmów".

Publikacje naukowe dr Jacka Francikowskiego: https://www.researchgate.net/profile/Jacek_Francikowski

Rozdziały:

• 00:01:05 Wprowadzenie
• 00:10:02 Badania na owadach
• 00:14:40 Czy owady są świadome?
• 00:19:08 Samoświadomość
• 00:26:00 Czy owady są prostsze?
• 00:30:30 Algorytmy roju
• 00:35:00 Czy owady mają kulturę?
• 00:46:04 Czy owady mają mózgi?
• 01:02:05 Modelowe gatunki owadów
• 01:17:50 Czy owady mają narkotyki?
• 01:27:23 Czy owady odczuwają ból?

Dźwięki owadów umieszczone w audycji w kolejności chronologicznej:

• Duży domek z pszczołami murarkami ogrodowymi w nocy (nagranie własne)
• Cykady CC BY (https://www.freesoundslibrary.com)
• Świerszcze CC BY (https://www.freesoundslibrary.com)
• Cykady CC BY (https://www.freesoundslibrary.com)
• Pszczoła miodna (buzz sound) CC0
• Dźwięki godowe pająka skakuna: Habronattus anepisus (http://nature.berkeley.edu/eliaslab/)
• Rój pszczół (nagranie własne)
• Mrówka Pheidole pallidula modulowana przez pasożytniczego żuka CC BY (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4496082/)
• Mrówka Pachycondyla apicalis CC BY (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3008743/)
• Pszczoła miodna CC0
• Karaczan madagaskarski CC BY-SA (Grinkod)

Ilustracja odcinka: Ciała larw Chaoborus sp. w obecności pyraniny, fot: Jacek Francikowski

Jeżeli spodobał się Tobie odcinek możesz postawić mi dobrą kawę lub coś innego: https://tiny.pl/78v2j

Możesz także regularnie wspierać Radio Warroza za pomocą portalu Patronite:

Darowizna przez BTC: bc1qnrv896yvfkaxe7pgsl84e8p27usqzzreaj8p9u

fot. Julia Agnieszka Szymala

Fotografie z pracowni dr Jacka Francikowskiego zostały zakwalifikowane do konkursu i wystawy "Biennale fotograficzne >>Nauka w obiektywie<<" organizowanej przez Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Ciała larw Chaoborus sp. w obecności pyraniny
fot: Jacek Francikowski

Ciała larw Chaoborus sp. w obecności pyraniny
fot: Jacek Francikowski

Głowa larwy Chaoborus sp. w świetle UV
fot: Jacek Francikowski

Manica rubida 2 - epifluorescencja
fot: Bartosz Baran

Manica rubida  - epifluorescencja
fot: Bartosz Baran

Acheta domesticus - epifluorescencja
fot: Bartosz Baran

"Pozwólcie się wciągnąć w fascynujący świat owadów. Ta rozmowa na pewno wciągnęła mnie. Jest czymś niezmiernie fascynującym, usłyszeć coś co pozwala spojrzeć inaczej na owady, które są codziennością w naszym życiu, nawet jeśli ich nie zauważamy. Nie będę wam opowiadał wszystkiego, ale przytoczę wam jeden fakt z tego odcinka: pająki, a przynajmniej niektóre gatunki potrafią planować swoje pułapki. Nie robią tego jednak bazując na instynkcie, one się uczą i analizują sytuację. Potrafią przewidywać jak będzie zachowywała się ofiara. Mam nadzieję, że nie macie arachnofobii 😉"
Marek Rak (Najlepsze Polskie Podcasty / Radiogram.pl)