Ewolucja zapylania kwiatów - Marcin Zych

Niedawno pisałem o 10 audycji, a dziś zapowiadam już 20 odcinek podkastu Radio Warroza. Jego gościem jest biolog, ekolog - specjalista od ewolucyjnych strategii reprodukcyjnych roślin i biologii zapylania: dr hab. Marcin Zych, profesor oraz dyrektor Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawiamy o ewolucji zapylania kwiatów. Pisząc jednak bardziej fachowo: o biologii - w tym o ekologii i biochemii - ewolucyjnej strategii reprodukcyjnej roślin nasiennych polegającej na zoogamii (zapylaniu za pośrednictwem zwierząt, potocznie zwanych zapylaczami) oraz doborze płciowym (selekcji seksualnej) roślin okrytozalążkowych. Zachęcam do zapoznania się z tą częścią życia seksualnego roślin nasiennych. Dodatkowo wprowadzeniem do audycji jest krótki reportaż z Ogrodu Botanicznego UW, w którym zresztą nagrywaliśmy ten odcinek, a wisienką na torcie wstęp do omówienia zróżnicowania gatunków pszczół w Polsce. Zakończenie jest tylko prześlizgnięciem się po temacie, gdyż zapowiada kolejną część wywiadu, która będzie dotyczyła bardziej ochrony zapylaczy w Polsce.

1. 00:00:39 Reportaż z ogrodu UW
   
2. 00:05:33 Wstęp
3. 00:08:41 Świat przed roślinami okrytozalążkowymi
4. 00:15:56 Strategia rozrodcza okrytozalążkowych
5. 00:23:07 Dobór płciowy kwiatów
6. 00:27:50 Latający penis
7. 00:39:52 Układ biznesowy czy romantyzm?
8. 00:43:00 Podstępy kwiatów i zapylaczy
9. 00:51:48 Mało znane pszczoły

Kwiaty komunikują się wizualnie i chemicznie z zapylaczami i innymi organizmami. Ich kolory i zapachy przyciągają korzystne interakcje, jednocześnie odstraszając antagonistów. Ewolucja cech takich jak długie rurki w niektórych kwiatach fizycznie uniemożliwia dostęp do nektaru i pyłku organizmom bez wystarczająco długiego aparatu gębowego. Pszczoły, takie jak pszczoły miodne, specjalizują się w odwiedzaniu tych samych gatunków kwiatów w danym obszarze, ignorując inne. Jeśli zapylacz zniknie, roślina polegająca na nim może stracić swojego zapylacza i ponieść negatywne konsekwencje. Nektar zawiera różne substancje, takie jak aminokwasy, fenole, a nawet kofeinę, które mogą wpływać na zachowanie zapylaczy lub odstraszać niechcianych gości. Długi słupek niektórych kwiatów wydaje się bezsensowny, dopóty nie rozważać go jako element zwiększający selektywne rozmnażanie poprzez konkurencję płciową (dobór płciowy). W Polsce żyje ponad 400 gatunków pszczół, z których większość to samotne pszczoły, a nie społeczne pszczoły tworzące kolonie lub rodziny. Kwiaty mogą wydawać się pszczołom bardziej kolorowe w niewidocznym dla ludzi promieniowaniu ultrafioletowym.

W filmie biolog prof. Richard Dawkins pokazuje skomplikowane procedury podstępnych sposobów zapylania z wykorzystaniem przebiegłych storczyków m.in. storczyka młotkowego. The Royal Institution Christmas Lectures (1991).